1. Czym się różni tkanina od dzianiny?
2. Rodzaje splotów tkanin
3. Tkaniny o splocie płóciennym
3.1. Batyst
3.2. Flanela
3.3. Szyfon
3.4. Popelina
3.5. muślin
3.6. Organza
3.7. Żorżeta
3.8. Aksamit
4. Tkaniny o splocie skośnym
4.1. Dżins
4.2. Tweed
4.3. Gabardyna
5. Tkaniny o splocie atłasowym
5.1. Satyna
5.2. Atłas
6. Tkaniny o splocie panamowym
6.1. Oxford
6.2. Natte
7. Tkaniny o splocie rypsowym
7.1. Szantung
7.2. Fresko
8. Rodzaje splotów dzianin
9. Dzianiny o splocie rządkowym
9.1. Dżersej
9.2. Dresówka
10. Dzianiny o splocie kolumnowym
10.1. Trykot
10.2. Tiul
Przejdź do części pierszej poradnika:
- Rodzaje tkanin: włókna naturalne, sztuczne i syntetyczne - Encyklopedia wiedzy o ubraniach, cz. 1.
Podstawowa różnica między materiałem nazywanym tkaniną, a tym, który znamy jako dzianinę, kryje się już w ich nazwach. Sugerują one proces wytwarzania – tkanina jest tkana, a dzianina dziana. Ale co to właściwie znaczy?
Do produkcji tkanin wykorzystuje się ręczne lub mechaniczne krosna. Proces polega na wzajemnym przeplataniu co najmniej dwóch nici – osnowy biegnącej wzdłuż materiału i prostopadłego do niej wątku. Natomiast przy wyrobie dzianin można korzystać tylko z jednej nici. Za pomocą drutów, szydełek, osnowarek czy szydełkarek formuje się z niej oczka, które później łączą się ze sobą w rzędy. Różnice w wytwarzaniu sprawiają, że materiały diametralnie się od siebie różnią.
Dzianiny cechują się tym, że są bardzo elastyczne, rozciągliwe we wszystkich kierunkach, miękkie i przewiewne oraz łatwo dostosowujące się do kształtu ciała. Z kolei tkaniny dobrze zachowują swój kształt i wymiary. Mają bardziej jednolitą strukturę, ale są mniej elastyczne i słabiej się rozciągają (a niekiedy wcale).
Tkaniny uważane są za materiał bardziej uniwersalny, ponieważ są sztywniejsze i mniej podane na odkształcanie. Wykonuje się z nich niemal każdy rodzaj odzieży (spodnie, bieliznę, spódnice, sukienki, bluzki, T-shirty, płaszcze), jak również pościel, obrusy i obicia.
Natomiast dzianiny wykorzystywane są do produkcji głównie swetrów i kardiganów, rajstop i pończoch, szalików, narzut, czapek, rękawiczek i skarpet. Odzież uszyta z dzianin ma to do siebie, że odpowiednio dostosowuje się do kształtu ciała. Ubrania dzianinowe nie muszą więc być tak dokładnie skrojone na wymiar, jak te z tkaniny.
Struktura dwóch tkanin może być bardzo różna, nawet jeśli wykonamy je z takiej samej przędzy. Zależy ona bowiem głównie od splotu, czyli sposobu wzajemnego przeplatania układów nitek osnowy i wątku przez krosna. Splot decyduje nie tylko o wyglądzie, ale i o przeznaczeniu materiału. Ma wpływ również na wytrzymałość i żywotność tkaniny oraz jej sposób układania się i rozciągliwość.
Sploty mogą jednostronne lub dwustronne. Te pierwsze (z przewagą okryć osnowowych lub wątkowych) sprawiają, że materiał prezentuje się nieco inaczej na lewej i prawej stronie. Sploty dwustronne z kolei (o jednakowej ilości pokryć osnowowych i wątkowych) wyglądają tak samo z każdej strony materiału.
Splotem dwustronnym jest:
splot płócienny – najbardziej podstawowy, stosowany głównie do tkanin bawełnianych i lnianych. Gwarantuje wysoką wytrzymałość na wyciąganie i wyszarpywanie nitek. Ma regularną, delikatną fakturę. Jest wykorzystywany np. do tkanin pościelowych, obrusowych, ścierkowych, ubraniowych i dekoracyjnych;
splot panamowy – jest pochodną splotu płóciennego. Wykorzystuje się go gównie do grubych tkanin. Wątek i osnowa składa się tu z trzech splecionych ze sobą nitek, co w efekcie sprawia wrażenie szachownicy (przy regularnym splocie) lub kostki o większych i mniejszych polach (przy nieregularnym). Materiał o tym splocie cechuje większa miękkość i przewiewność, przez co jest wykorzystywany głównie do produkcji bluz sportowych, letnich marynarek, garniturów i koszul. Można spotkać też panamowe zasłony, obrusy, narzuty i obicia.
splot rypsowy – także jest pochodną splotu płóciennego i ma podobną wytrzymałość oraz odporność na wyciąganie. Wyróżnia go prążkowana faktura (powstała przez wydłużenie przeplotu wzdłuż wątku albo osnowy). Splot rypsowy jest używany do produkcji materiałów na okrycia wierzchnie, tkaniny dekoracyjne i meblowe, obrusy, sukienki, wstążki i krawaty;
splot skośnydwustronny – najczęściej jest czteronitkowy. Na tkaninach z jego wykorzystaniem widać wyraźne ukośne prążki, które mogą się układać na kształt litery „S” lub „Z”, a nawet w bardziej skomplikowane kształty takie jak jodełka. Splot skośny stosuje się do tkanin obiciowych, ubraniowych, ozdobnych, jak również marynarek oraz okryć wierzchnich. Materiały tego typu wyróżniają się mniejszą widocznością plam.
Do splotów jednostronnych należą:
splot skośnyjednostronny – (np. pięcio- lub siedmionitkowy) ma większą ilość nitek wątkowych lub osnowowych, przez co prawa strona wygląda nieco inaczej od lewej. Podobnie jak splot skośny dwustronny tworzy ukośne prążki na materiale. Wykorzystuje się go do ubrań, które mają być wytrzymałe – np. spodni, odzieży roboczej czy wierzchniej.
splot atłasowy – tkaniny z jego wykorzystaniem są miękkie, lejące i elastyczne, a ponadto błyszczące i bardziej nasycone kolorem na prawej stronie i matowe na lewej. Splot atłasowy wykorzystuje się do produkcji materiałów na eleganckie ubrania, np. sukienki wieczorowe, spódnice, koszule i bluzki, a także wstążek oraz apaszek, drogiej pościeli, bielizny lub koszul nocnych.
Co ciekawe różne sploty można ze sobą łączyć. Ich kombinacje pozwalają na wytworzenie efektownych wzorów, również tych wielkoformatowych. Takie wzorzyste tkaniny nazywamy żakardowymi. Stosowane są jako obicia mebli, zasłony, narzuty i ozdobne poszewki, ale również na efektowne marynarki, płaszcze, spódnice lub sukienki.
Większość tkanin o splocie płóciennym wykorzystywana jest do produkcji eleganckich i wizytowych ubrań oraz dekoracji domu. Takie materiały w większości wymagają specjalnego traktowania – delikatności przy praniu i prasowaniu.
Najpowszechniejsze tkaniny o splocie płóciennym to:
batyst,
flanela,
szyfon,
popelina,
muślin,
organza,
żorżeta,
aksamit.
Batyst może być wykonany z przędzy bawełnianej, jedwabnej lub lnianej. Ma delikatną fakturę, jest cienki i przezroczysty. Zazwyczaj jest bielony, choć można znaleźć go w formie z nadrukami. Wykorzystuje się go przy produkcji bielizny, lekkich strojów kobiecych, dodatków (np. apaszek, chusteczek) i przy dekoracji wnętrz (robi się z niego np. zasłony).
Batyst to bardzo subtelny materiał, który łatwo zniszczyć niewłaściwą pielęgnacją. Powinien być prany w temperaturzeponiżej 40 °C, najlepiej ręcznie, choć można umieścić go także w pralce nastawionej na pranie delikatnych tkanin. Wirowanie i suszenie w suszarce bębnowej również powinno się odbywać w trybie delikatnym. Ponadto batyst można odświeżać parowo zarówno za pomocą pralki parowej, jak i żelazka z generatorem pary. Jest to najlepszy sposób na szybkie usunięcie brzydkich zapachów i przywrócenie tkaninie świeżości przy jednoczesnym uniknięciu gniecenia.
Prasując batyst zwykłym żelazkiem, należy ułożyć go na lewej stronie. Temperatura stopy nie powinna przekraczać 150°C. Zawsze warto też dokładnie sprawdzać zalecenia na metkach ubrań, gdyż w zależności od wykorzystanej przędzy (bawełniane, jedwabnej, lnianej) materiał może być nieco mniej lub bardziej odporny na wysoką temperaturę.
Muślin to cienki, bardzo lekki i subtelny materiał. Może być jedwabny, bawełniany, lniany albo wełniany. Jest niemal półprzezroczysty i gładki. Dobrze przepuszcza powietrze i szybko wysycha, ale jest przy tym delikatny i nieodporny na uszkodzenia mechaniczne. Może się też odkształcać pod wpływem wysokich temperatur. Ponadto z upływem czasu szwy na muślinie rozchodzą się i mogą powodować rozdzieranie materiału. Tkanina jest jednak idealna na upały, dlatego wykorzystuje się ją do produkcji np. letnich sukienek, zwiewnych spódnic, delikatnych bluzek. Ponadto muślin łatwo się drapuje, więc można z niego wykonywać ładne i zdobne ubrania. Warto wiedzieć jednak, że bawełniany i lniany muślin silnie się gniecie.
Muślin zaleca się prać ręcznie lub w trybie delikatnym. Materiału nie powinno się wyżymać ani gwałtownie wirować ze względu na silne gniecenie i łatwość w uszkodzeniu. Z kolei suszenie powinno się odbywać z dala od bezpośredniego światła słonecznego.
Najlepiej jest usuwać zagniecenia z muślinu za pomocą pary, w pionie (ubranie umieścić na wieszaku i skierować na nie wyrzut pary). Tradycyjne żelazko nie powinno być rozgrzane bardziej niż do 110°C. Prasowanie powinno odbywać się, gdy materiał jest jeszcze lekko wilgotny.
